Giáo Hội Công Giáo nói gì về vai trò người tín hữu đối với vấn đề chính trị?

Trần Phong Vũ

Hình Đức Cha Micae Hoàng Đức Oanh & Linh mục Phạm Trung Thành ở Song Ngọc

Chúng ta thường nghe những từ ngữ “hiệp thông”, “liên đới”, “nâng đỡ”, “sẻ chia”, “an ủi”… gần như hàng ngày trên môi miệng người tín hữu Công giáo, bao gồm giới tu sĩ, linh mục và hàng giáo phẩm. Nhưng những ngôn từ này tuồng như ít khi vượt được ra khỏi phạm trù chữ nghĩa vô tri để chạm tới trái tim làm nảy sinh cảm thức “nhạy bén”, “mủi lòng”, “thương cảm” đến rơi lệ như Chúa Giêsu khi hay tin Nazarô chết, bất chấp lời can ngăn của chị Mát Ta, vội vã tìm đến với bạn Ngài dù ông đã tắt thở bốn ngày.

Đã đành lời cầu nguyện, lòng tin tưởng, cậy trông vào sức mạnh, tâm tình yêu thương vô lượng nơi Thiên Chúa là điều tối cần thiết, không thể thiếu đối với mọi tín hữu. Nhưng nếu chỉ có thế mà không có những hành động cụ thể để cộng tác với Chúa thì chưa đủ. Chính Chúa Kitô đã có lần quở trách những kẻ chỉ biết kêu cầu “Lạy Chúa, Lạy Chúa” tối ngày mà không thực hành Lời Ngài, noi gương Ngài, đấng đã được tiền định đến trong thế gian để thí mạng sống của chính mình làm giá cứu chuộc nhân loại[1].

Từ nhận định rốt ráo trên đây, người viết xin được cùng nguyên Giám Mục Kontum Hoàng Đức Oanh, tỏ bày lòng cảm phục gương can đảm, hy sinh của cha Nguyễn Đình Thục, các giáo dân Song Ngọc, Phú Yên, Nghệ An bị công an nhà nước bạo hành đến đổ máu trong chuyến đi khiếu kiện đòi công lý vừa qua. Từ nơi hải ngoại xa xôi không có điều kiện trực tiếp chia sẻ niềm đau chung của Quê hương/Giáo hội, chúng tôi không khỏi nức lòng khi được thấy qua mạng xã hội hình ảnh Giám Mục Micae có mặt bên giáo dân Song Ngọc ngay sau biến cố thảm thương này vừa xảy ra. Chính sự nhạy bén và lòng cảm thương nơi mục tử đối với đoàn chiên khi bị sói rừng banh da xẻ thịt đã thôi thúc cha[2] cùng với cha Phạm Trung Thành, nguyên Bề trên Dòng Chúa Cứu Thế có mặt bên cạnh giáo dân Song Ngọc như trước đây với giáo dân Phú Yên trong cơn hoạn nạn hồi tháng 9 năm rồi.

Tâm tình chủ chăn bày tỏ với bày chiên

Bài tường thuật của phái viên Huyền Trang phổ biến trên mạng Tin Mừng Cho Người Nghèo về cuộc thăm viếng bất ngở của Giám Mục Micae ở giáo xứ Song Ngọc mới đây  nói lên trọn vẹn tâm tình của chủ chăn đối với bày chiên. Đặt vào bối cảnh đất nước và 90 triệu đồng bào đang bị khống chế bởi cường quyền, bạo lực hiện nay, người ta mới thẩm định được cái giá sự chọn lựa qua hành vi can đảm và những lời phát biểu cương trực của Đức cha Oanh trước những nạn nhân của biến cố.

Ai cũng rõ sau vụ công khai hướng dẫn cả ngàn giáo dân đi đòi công lý hôm 14-02-2017, Linh Mục Nguyễn Đình Thục đã trở thành kẻ thù của chế độ. Ấy vậy mà khi phát biểu với đám đông tín hữu Công giáo, -dĩ nhiên có cả lương dân và những cán bộ nhà nước-, cha đã đề cao Linh Mục Thục và giáo dân Song Ngọc là những ân nhân quý trọng. Cha nói.

“Phải biết ơn, đánh giá cao cha Nguyễn Đình Thục và bà con giáo dân Song Ngọc vì họ đã can đảm đứng lên đòi lại công bằng, công lý không những cho họ, cho con cháu họ và cho cả chúng ta”.

Kinh nghiệm thứ “tam quyền không phân lập” bị bỏ chung vào một rọ như Việt Nam thời XHCN, hẳn Đức cha Oanh hiểu rất rõ nội dung lời tuyên bố trên đây của ngài dễ dàng bị đảng và nhà nước viện điều 88 trong luật rừng để bỏ tù ngài. Nhưng điều gì đã khiến ngài dám quên mình nói lên những suy nghĩ thẳng thắn của mình, nếu không phải là do lòng mến và thái độ tôn trọng sự thật của môn đệ Đức Kitô.

Chưa hết, trong dịp này, nguyên Giám Mục giáo phận Kontum còn minh danh đào sâu những căn nguyên cội rễ khiến cho các nạn nhân bốn tỉnh miền Trung, trong đó có đông đảo tín hữu Công giáo thuộc các giáo xứ Song Ngọc, Phú Yên, Đông Yên phải xuống đường biểu tình, làm đơn khiếu kiện Formosa và đòi trục xuất vĩnh viễn công ty tội ác này khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Đức Cha nhấn mạnh ba điểm sau đây.

Trước hết, ngài vạch trần điều tổ hợp gang thép Formosa thường tim mọi cách, mọi mưu toan gian dối để né tránh. Đó là tính cách nghiêm trọng không thể chối cãi của thảm họa môi trường biển bị tổ hợp này vô tình hoặc cố ý đầu độc. Về điểm này, ĐC nói.

 “Thảm họa Formosa là có thật và nghiêm trọng. Nó là đại họa không chỉ cho đồng bào 4 tỉnh Miền Trung mà cho cả đất nước này. Formosa là đại họa không chỉ hôm nay mà còn lâu dài. Formosa không chỉ là một trong những đại họa của đất nước này mà còn nhiều đại họa khác, ở nhiều nơi trên lãnh thổ VN.”

Tiếp theo, cha nói về thái độ vô trách nhiệm, coi thường sinh mạng người dân của nhà cầm quyền cộng sàn Việt Nam, từ trung ương tới địa phương. Theo ngài đây là một thái độ tắc trách không thể chấp nhận.

Cuối cùng, Đức Cha đồng ý với nhận định của nhiều thức giả trong và ngoài nước là thay vì đứng về phía các nạn nhân tố cáo Formosa ra trước pháp luật, đảng và nhà nước CSVN lại ngả theo Formosa để bao che những hành vi tội ác của tổ hợp này. Ngài nói.

“Phản ứng của nhà nước địa phương cũng như trung ương chẳng những không giúp đỡ, không đứng về phía người dân, lại còn cản trở người dân đi kiện một tổ chức nước ngoài đã gây ra thảm họa. Cái đó là cái kỳ cục, là dấu hỏi lớn đối với người dân. Bởi vì, theo lẽ thường nhà nước phải nhân danh pháp lý trừng phạt Formosa, trục xuất Formosa. Trong khi đó lại cấm cản, đánh đập người dân đi kiện một tổ chức nước ngoài đang phá hoại, giết dần giết mòn dân của mình thì không thể chấp nhận được. Cũng vì thế, chúng ta phải biết ơn, đánh giá cao cha Nguyễn Đình Thục và bà con giáo dân Song Ngọc vì họ đã can đảm đứng lên đòi lại công bằng, công lý không những cho họ, cho con cháu họ mà cho cả chúng ta. Chúng ta phải đánh giá cao biến cố đó, dẫu rằng, không đạt được tới đích là nộp đơn khởi kiện, nhưng qua đó, cha Thục cũng như bà con đã lay tỉnh được lương tâm của rất nhiều người không chỉ tại VN mà trên toàn thế giới.”

 Sự hiệp thông của giáo dân toàn Giáo phận Vinh

Lời tiên báo của Đức Cha Oanh đã được ứng nghiệm khi bản tin phổ biến trên mạng Tin Mừng Cho Người Nghèo thông báo, trong hai ngày Thứ Bảy 18 và Chúa Nhật 19-02-2017 nhiều giáo xứ thuộc giáo phận Vinh như Thuận Nghĩa, Đông Tháp, Xuân Hoà, Yên Lạc, Yên Đại, Bình Thuận, Phú Linh, Lộc Thuỷ v.v… đã cùng nhau thắp nến cầu nguyện cho nền công lý hoà bình trên đất nước Việt Nam và hướng về linh mục JB Nguyễn Đình Thục và bà con ngư dân giáo xứ Song Ngọc vừa bị đàn áp trên đường đi khởi kiện formosa ngày 14-2 vừa qua.

Giáo xứ Yên Lạc hiệp thông cùng giáo xứ Song Ngọc. Ảnh: internet

Linh mục Anthony Nguyễn Văn Đính, trưởng ban Công Lý và Hoà Bình Giáo phận Vinh, kiêm quản xứ đồng thời là quản hạt Thuận Nghĩa với hơn 50.000 giáo dân cũng đã hướng lòng về cha Thục và những người bị tấn công. Điều đặc biệt là nhiều giáo xứ không chỉ thắp nến cầu nguyện mà còn treo những biểu ngữ phản đối hành động sai trái của lực lượng an ninh nhà nước qua hành vi dã man, sai trái vừa qua. Một giáo dân xứ Yên Lạc bày tỏ tâm tình: “Mọi người chúng ta ai cũng khao khát, ước muốn được sống trong một môi trường trong lành, mà muốn được như vậy ta phải cùng nhau đoàn kết đấu tranh đến cùng để Formosa không còn tồn tại trên đất nước Việt Nam này nữa. Nếu ta thờ ơ, không quan tâm đến môi trường sống thì không chỉ chúng ta, mà con cháu chúng ta cũng sẽ phải chịu hậu quả nặng nề. Mọi người sẽ sống như thế nào nếu như 10 tháng trời không có thu nhập, mong các vị lãnh đạo đặt vị trí của mình vào vị trí của ngư dân các tỉnh miền trung để thấy được cuộc sống vất vả, khó khăn mà họ đang phải đương đầu.”

Ân xá quốc tế lên án CSVN tấn công người đi kiện Formosa

Về phản ứng quốc tế, bản tin của phái viên Minh Nhật trên mạng Tin Mừng Cho Người Nghèo cũng cho hay, ngày 20.02.2017 tổ chức Ân Xá Quốc Tế – Amnesty International (AI) đã lên án việc công an hành hung những người đi kiện Formosa và kêu gọi toàn cầu cảnh cảnh giác tình trạng này. AI đã phác họa lại khung cảnh những ngư dân đi kiện Formosa bị đàn áp và ra lời kêu gọi hành động khẩn cấp trên toàn cầu đồng thời gợi ý mọi người gửi điện cho thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, bộ trưởng bộ công an Tô Lâm, và cả bộ trưởng ngoại giao Phạm Bình Minh. Amnesty nói rõ

“Việc hàng trăm công an được trang bị vũ khí đã chờ sẵn, mai phục và đánh đập kể cả đàn ông lẫn đàn bà và trẻ em. Nhân chứng – người giúp điều phối việc nạp đơn khởi kiện – tin rằng những người mặc thường phục không rõ danh tính lẩn trong đoàn người đang cầu nguyện và ném đá vào công an, những kẻ đã xịt hơi cay và dường như đã ném lựu đạn vào đoàn người. Trong khi chạy trốn, người dân tiếp tục bị tấn công đánh đập bằng gậy gộc và dùi cui điện, lần này là do công an”

Tổ chức nhân quyền này cũng cho biết hơn 700 người đã đi nạp 619 đơn kiện Formosa bằng xe máy và đi bộ. Sự việc đã bị đẩy lên căng thẳng bằng đợt trấn áp của công an kể cả đánh chảy máu linh mục Nguyễn Đình Thục. AI cũng nhấn mạnh ngay từ đầu sự nguy hại của thảm họa mà Formosa gây ra cho môi trường biển và các ngư dân miền trung Việt Nam. Hơn 270.000 ngư dân đã trực tiếp bị thiệt hại nặng nề từ khi Formosa xả thải hóa chất trực tiếp xuống biển. Trong bản lên tiếng lần này, Ân Xá Quốc Tế cũng thông tin về sự kiện 506 đơn kiện Formosa bị bác bỏ, và trước đó là chuyến đi kiện bị ngăn cản của hàng trăm ngư dân Nghệ An, đặc biệt là cuộc biểu tình của hơn 20 ngàn giáo dân Đông Yên trước trụ sở Formosa đầu tháng 10-2016.

Tôn giáo và chính trị

Đây là một vấn đề tự thân vốn giản dị nhưng lại gây ra những cuộc tranh cãi triền miên từ nhiều phía tưởng chừng không bao giờ dứt. Do những kinh nghiệm đau buồn trong quá khứ của những thời kỳ tôn giáo can thiệp quá sâu vào chính trị, người ta đã có những tư tưởng cực đoạn cho rằng tôn giáo không bao giờ được can thiệp vào chính trị và tuyệt đối phải đứng ngoài chính trị. Điều này có thể đúng đối với thứ chính trị đảng phái, chính trị nhằm mục tiêu tranh đoạt quyền bính, nhất là thứ chính trị độc tài, gian ác.

Khi nói tới tôn giáo điều quan trọng cần phân biệt giữa giới lãnh đạo tôn giáo và đám đông tín hữu thuộc tôn giáo ấy. Nói riêng giới lãnh đạo trong Giáo hội Công giáo bao gồm những tu sĩ, linh mục và hàng Giáo Phẩm. Theo giáo luật những vị này không được phép tham gia các chính đảng, cũng không được nắm bất cứ vị trí nào trong hệ thống cầm quyên từ trung ương tới địa phương[3]. Tuy nhiên, với cương vị công dân kèm theo những ý niệm về quyền hạn và phẩm giá con người do những đòi buộc trong Tin Mừng và giáo huấn nền tảng của Giáo hội, những vị này không những có quyền mà còn có bổn phận phải nói lên tiếng nói Ngôn sứ của mình trước những bất công xã hội dẫn tới hệ quả đau thương cho con người, cho đất nước.

Thế nên, khi cố Tổng Giám Mục Nguyễn Kim Điền, cố Linh mục Chân Tín, cố Giáo sư Nguyễn Ngọc Lan, các Linh mục Nguyễn Văn Lý, Phan Văn Lợi, Nguyễn Hữu Giải công khai lên tiếng vạch trần những hành vi tàn ác của đảng và nhà nước CSVN, cố Giám mục Lê Đắc Trọng viết Hối ký tố giác tội đồ Hồ Chí Minh xuống tay sát hại hàng chục ngàn nông dân, nhân sĩ, địa chủ trong cuộc Cải Cách Ruộng Đất đồng thời phanh phui chủ trương tiêu diệt Công giáo của Hà Nội qua mưu toan thành lập nhóm Linh mục Quốc Doanh ở miền Bắc và miền Nam trong thế kỷ trước, các ngài không hề làm chính trị. Cũng thế, hành vi dấn thân bênh vực người nghèo, tổ chức những buổi cầu nguyện cho quê hương, cho công lý hòa bình, kể cả tham gia những cuộc biểu tình, khiếu kiện chống Formosa và đồng lõa… của các Linh mục Dòng Chúa Cứu Thế, các Linh mục Nam gíao xứ Phú Yên, Linh mục Lai giáo xứ Đông Yên, Linh mục Thục giáo xứ Song Ngọc v.v… với sự hỗ trợ tinh thần của nguyên Tổng Giám Mục Hà Nội Ngô Quang Kiệt, Giám mục Vinh Nguyễn Thái Hợp, nguyên Giám mục Kontum Hoàng Đức Oanh từ thập niên đầu thiên niên thứ ba cho đến nay cũng nằm trong ý hướng đó. Nói chung, các ngài không làm chính trị, không chủ trương lật đổ chế độ để tranh danh đoạt lợi. Vượt lên trên tất cả, những giáo sĩ, giáo phẩm này chỉ giới hạn chức năng, ngôn ngữ, hành động của họ ở tư cách công dân cùng với vai trò Ngôn sứ trong Giáo Hội Công Giáo để bảo vệ nhân quyền, nhân phẩm và phúc lợi cho con người, cho quê hương, đất nước mà thôi.

Đối với ngưới tín hữu, Giáo hội không những khuyến khích mà còn coi việc tham gia, can thiệp vào sinh hoạt chính trị như một trách nhiệm, một bổn phận thiêng liêng phải chu toàn. Câu “Người Công dân tốt là Ngưới Tin hữu tốt” được hiểu theo ý nghĩa ngay lành này. Trong Tồng Huấn Người Tín Hữu Giáo Dân (Christifideles Laici) công bố ngày 30-12-1988, Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II viết:

“Để đem đời sống Kitô hữu vào trật tự trần thế, nghĩa là ‘đem Đạo vào Đời’ theo ý nghĩa phục vụ con người và xã hội, các tín hữu giáo dân tuyệt đối không thể từ chối tham gia vào chính trị, nghĩa là vào các hoạt động mang nhiều sắc thái như kinh tế, xã hội, tư pháp, hành chánh, văn hóa, giáo dục có mục đích cổ võ công ích một cách có cơ chế. Các Nghị Phụ Thượng Hội Đồng đã nhiều lần quả quyết điều này là mọi người và mỗi người có quyền và có bổn phận phải tham gia vào chính trị dưới những hình thức khác nhau và bổ túc cho nhau với mức độ khác nhau”.[4]

 Trước khi kết thúc bài viết này, chúng tôi xin trích dẫn một đoạn trong bài tham luận của Đức Cha Vincent Nguyễn Văn Long[5] với quý chức sắc trong Hội Đồng Liên Tôn Việt Nam ở Tiểu Sàigòn miền nam California, Hoa Kỳ qua chủ đề Vai Trò Tôn Giáo Trước Hiện Tình Đất Nước nhân dịp tưởng niệm Tháng Tư Đen năm 2016.

“Tôn giáo và chính trị là hai thực thể mà nhiều người cho là không được trộn lẫn hay phải tách rời. Có nhiều người Công Giáo rất quảng đại đối với các dự án bác ái tình thương ở Việt nam, giúp xây nhà thờ, nhà xứ, trung tâm hành hương v.v… Nhưng họ lại rất dị ứng với các vấn đề nhân quyền và công lý. Họ có thể cho 5, 7 ngàn đôla cho giáo xứ này dòng tu nọ ở Việt Nam. Còn mua một cái vé số $10 hay $5 để ủng hộ cho tù nhân lương tâm thì họ đắn đo ngại ngùng. Họ cho rằng đó là làm chính trị.

Thế thì Chúa Giêsu có làm chính trị hay không khi Ngài thực thi sứ mạng cứu thế: “Thần trí Chúa ngự trên tôi. Ngài xức dầu tấn phong cho tôi. Ngài sai tôi đi loan báo Tin Mừng cho người nghèo khó, giải thoát cho kẻ bị giam cầm, mở mắt cho người mù, đem tự do cho kẻ bị áp bức….” (Luca 4:18)

Như thế, không ai, kể cả những người tu hành như tôi, có thể dửng dưng với những vấn nạn xã hội do sự lãnh đạo hay thể chế chính trị gây ra. Chúng ta không thể sống đạo, tức là tìm những điều hay lẽ phải, mà lại không quan tâm tới sự dữ và sự bất công đang tràn lan trên quê hương. Chúng ta không thể yêu Thiên Chúa mà lại không để ý tới tiếng kêu than của dân oan. Trước khi làm người Công Giáo, trước khi làm giám mục, tôi là người Việt Nam; tôi chịu ơn những anh hùng hào kiệt đã hy sinh cho tiền đồ dân tộc trong suốt chiều dài lịch sử. Tôi chịu ơn những chiến sỹ Việt Nam Cộng Hòa đã bảo vệ tự do cho tôi. Tôi chịu ơn những thuyền nhân đã không may mắn như tôi, nhưng cũng chính vì những cái chết thương tâm của họ mà thế giới tự do đã đón nhận những người tỵ nạn cộng sản còn sống sót như tôi.

Tôi không thể không trăn trở với hiện tình đất nước. Tôi không thể nhắm mắt làm ngơ với hệ thống chính trị lỗi thời là chế độ cộng sản đang làm cho đất nước băng hoại.  Trên huy hiệu giám mục của tôi có lá cờ Việt Nam Cộng Hòa trải ngang như làn sóng trên nền xanh là đại dương. Tôi không thể bỏ quên qúa khứ và căn tính tỵ nạn của mình. Tôi không ngần ngại khẳng định lập trường của tôi là: không bao giờ tách lìa lý tưởng một Việt Nam phi cộng sản và một Việt Nam nhân bản ra khỏi sứ mạng giám mục của tôi…”

Trần Phong Vũ

Nam California, Hoa Kỳ Thứ Hai 20-02-2017

[1] Đấng mà sau bốn mươi ngày chay tịnh, bước vào Hội đường Do Thái mở sách tiên tri Isaia tuyên đọc lời Ngôn sứ sau đây trước khi khởi đầu công trình Cứu Thế của Ngài:

“Thần khí Thiên Chúa ngự trên tôi, vì Chúa đã xức dầu tấn phong tôi để tôi loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo hèn. Người đã sai tôi đi công bố cho kẻ bị giam cầm biết họ được tha, cho những kẻ mù lòa biết họ được sáng mắt, trả lại tự do cho người bị áp bức…” Phúc âm Luca đoạn 4, câu 18.

[2] Chính Giám mục Micae có lần công khai bày tỏ thái độ thích thú, thoải mái khi người viết bài này xưng hô với ngài bằng tiếng ‘cha’ thân thương, gần gũi hơn là dùng những chức danh theo khuôn sáo.

[3] Sự kiện có một số Linh mục được bầu vào Quốc Hội dưới chế độ Cộng sản, nằm trong hai mục tiêu ác độc sau đây của Hànội. Thứ nhất dùng bả danh vọng để chiêu dụ hàng giáo sĩ đi theo chế độ, phá hoại trực tiếp tới kỷ cương, trật tự truyền thống của Giáo Hội Công Giáo. Thứ hai, dùng chính bàn tay những giáo sĩ phản bội này để phá đạo.

[4] Trích trong bản dịch Người Tín Hữu Giáo Dân trang 100/101 do Đức Ông Philipphe Trần Văn Hoài, phụ trách Văn Phòng Phối Kết Mục Vụ Việt Nam tại Vatican chuyển ngữ, Phong trào Cursillo ngành Việt Nam và tạp chí Đường Sống ấn hành tại Hoa Kỳ.

[5] Sau khi được tấn phong, Đức Cha Vincent được giáo quyền Úc Đại Lợi bổ nhiệm làm GM Phụ tá Giáo phận Melbourne và tháng 6 năm 2016 ngài được cử làm GM Chính tòa Giáo Phận Parramatta, Úc.

Trần Phong Vũ

Tù Nhân Lương Tâm Bùi Thị Minh Hằng trước cổng nhà tù Gia Trung – Hình trên NET

Hôm Thứ Bảy 11-02-2017, bà Bùi Thị Minh Hằng, người phụ nữ kiên trì đấu tranh cho quyền sống, quyền làm người Việt Nam đã hiên ngang bước qua cổng nhà tù Gia Trung, Gia Lai, kết thúc ba năm bị CSVN giam giữ. Dủ công an được lệnh ngấm ngầm  ngăn cản, nhưng đã có không ít những khuôn mặt đấu tranh từ Sài gòn và các tỉnh miền tây tới chào đón tù nhân lương tâm danh tiếng này.

Được biết bà Hằng bị bắt vào ngày 11/2/2014 khi trên đường tới thăm nhà bất đồng chính kiến Nguyễn Bắc Truyển tại huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp

Thời điểm bước ra khỏi nhà tù cũng như ngày bà Hằng nhận bản án oan sai đã để lại những dấu ấn đậm nét về sự thất bại của Hànội.

Từ ‘nhà tù nhỏ’ bước ra ‘nhà tù lớn’

Đúng 7 giờ 50 sáng Thứ Bảy 11-02-17, trước cổng tù vừa khép lại sau lưng, tay trái ôm bó hoa rực rỡ, tay phải bà Hằng vẫy chào đám đông túc trực náo nức đón bà. Tiếng vỗ tay hoan hô vang dội khi tiếng cựu TNLT Bùi Thị Minh Hằng sang sảng cất lên.

“Tôi vừa tốt nghiệp ưu hạng trường đào tạo những nhà tranh đấu cho Tự Do, Nhân Quyền Việt Nam do nhà cầm quyền cộng sản tổ chức”.

Tiếng cười nói, tiếng hoan hô và tiếng vỗ tay tiếp tục vang lên trong gió sớm

Với nét cười rạng rỡ đón nhận những vòng tay thân ái của đồng hương, trong số có người con trai là Bùi Trung Nhân, ông bà Nguyễn Bắc Truyển, chị Dương Thị Tân, cô Nguyễn Thị Thúy Quỳnh, anh Nguyễn Văn Minh[1], một số tín độ Phật giáo Hòa hảo, bà Hằng lên tiếng bày tỏ lòng biết ơn đối với tất cả những cá nhân, đoàn thể đồng bào trong ngoài nước, bao gồm những cơ quan bảo vệ Nhân quyến Quốc tế… đã hỗ trợ, an ủi, nâng đỡ bà trong suốt thời gian lâm nạn. Bà lớn tiếng tuyên bố.

“Sẽ có ngày tôi khởi tố vụ án phi nhân, phi pháp này ra trước Tòa Án Quốc Tế để cho công luận thế giới thấy rõ sự ‘rách rưới’ của một nền tư pháp rừng rú dưới chế độ gọi là Công hòa Xã hội Chủ nghĩa Công sản Việt Nam”.

Vẫn với âm sắc tự tin, đanh thép quen thuộc của những ngày nào, nhìn thẳng vào đám đông qua cặp kính mát, bà Hằng nói tiếp.

“Nhân dịp này tôi muốn nhắn gửi tất cả những bạn bè đấu tranh của tôi rằng: Đừng ai sợ đi tù. Vì nhà tù chính là nơi đào luyện chúng ta. Nơi giúp chúng ta tự mình trải nghiệm những khổ đau, nhục nhằn để từ đấy nhận rõ hơn tâm địa và những hành vi độc ác của kẻ thù, không phải chỉ riêng đối với những người trực diện tranh đấu như chúng ta, mà toàn thể đồng bào cũng đang phải gánh chịu.”

Theo bản tin BBC, trên đường từ nhà tù Gia Trung về Sàigòn, bà Hằng đã ghé nhà bà quả phụ thày giáo Đinh Đăng Định ở Dak Nông để thắp hương trước bàn thờ nhà hoạt động nhân quyền cựu TNLT này. Được biết thày Định được trả tự do cùng thời gian với người tù thế kỷ Nguyễn Hữu Cầu, nhưng chỉ ít ngày sau thày qua đời vì bệnh ung thư giai đoạn cuối. Được biết, hồi ấy vì biết thày sẽ chết nên họ mới trả tự do cho nạn nhân.

Sau cuộc hành trình dài, chiều tối cùng ngày bà Hằng và một số thân nhân, bằng hữu tới thăm Dòng Chúa Cứu Thế Kỳ Đồng, Sàigòn. Linh mục Phạm Trung Thành nguyên Bề Trên Dòng, một số Linh mục và hàng trăm người đã túc trực tại đây để chào đón người vừa về từ ngục tù cộng sản. Đối diện mọi người, sau khi bày tỏ lòng biết ơn về sự hỗ trợ và lời cầu nguyện của Nhà Dòng đã giúp bà vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong ba năm tù CS, bà Hằng tâm tình với cô Đỗ Thị Minh Hạnh, cựu TNLT và là một trong những sáng lập viên Công đoàn Độc lập.

“Động lực đấu tranh của chị có được là nhờ những người đi trước… như em. Chính họ -nhà cầm quyền và những nhà tù do họ dựng lên- đã tạo dũng khí cho chúng ta tranh đấu và giúp cho chúng ta trưởng thành.”

 “Khoảnh khắc đời người”

Đời người có những khoảnh khắc dị thường, biến ta thành con người khác. Nó được Người Buôn Gió ghi lại trong một bài viết diễn tả cái ‘sát-na’ hiếm có ấy nơi bà Bùi Thị Minh Hằng trong vụ án oan sai ở Đồng Tháp năm 2014. Sau khi thuật lại cuộc trao đổi giả tưởng đầy kịch tính giữa viên sĩ quan Công an CS với vai trò thẩm vấn và một tù nhân, tác giả viết.

“Từ hai người nông dân hiền lành, vô danh như Nguyễn Văn Minh, Nguyễn Thuý Quỳnh, họ đã để lại tên mình trong tâm khảm của hàng triệu người dân Việt Nam về sự oan ức, bất công, sự dối trá của hệ thống pháp luật hiện nay, cũng như mưu toan thủ đoạn bất nhân của nhà cầm quyền.

Cái khoảnh khắc họ đứng nhận phán quyết của toà án, cũng là khoảnh khắc họ đã ghi tên mình vào lịch sử như những chứng nhân của sự bất công, tha hoá, phi đạo đức tràn lan trong chế độ.

Một người phụ nữ bình thường với tính cách dân dã, chợ búa như Bùi Thị Minh Hằng, học thức không cao, gần cả cuộc đời chỉ toan tính thiệt hơn trong kinh doanh bỗng nhiên đã tìm được khoảnh khắc để làm chói sáng cuộc đời mình. Để được những khoảnh khắc như thế, người ta phải vượt qua những toan tính tầm thường, phải có một nội tâm sâu sắc và niềm tin mãnh liệt. Để đi đến khoảnh khắc ấy là bao nhiêu thử thách, bao nhiêu cám dỗ, bao nhiêu lời đường mật đưa ra để ngăn cản.

Những con cá hồi làm cuộc hành trình hàng chục ngàn cây số, đối đầu với những sự chết chóc bởi những con cá to lớn hung ác. Để làm gì, để chúng đến một nơi chúng sẽ chết. Và cái khoảnh khắc được chuyển sang màu đỏ hồng phơi chết trên mặt nước, đúng cái nơi mà chúng muốn, đúng cái thời điểm chúng muốn. Đó là khoảnh khắc vĩ đại nhất trong đời con cá hồi nào có được. Hàng triệu con khác đã chết trên đường đi. Chỉ những con cá hồi về được nơi chúng muốn chết là cái chết có ý nghĩa, vì nó sẽ sản sinh ra những sức sống mới cho thế hệ sau…”

‘Khoảnh khắc đời người’ của bà Bùi Thị Minh Hằng ba năm trước. Nguồn ảnh trên NET

Trong chớp mắt, Người Buôn Gió Bùi Thanh Hiếu đã chụp bắt được cái khoảnh khắc họa hiếm ấy trên gương mặt cương nghị và trong ánh mắt sắc bén chan chứa tình người nơi người phụ nữ “dễ có mấy tay” mang chung một họ với anh. Nó đã theo sát bên bà Hằng, trang bị cho bà một ý chí sắt thép, một trái tim yêu thương đồng bào, gắn kết với Quê hương Việt Nam như hình với bóng, để hơn một lần dứt khoát trả lời KHÔNG trước lời dụ dỗ của chế độ: trả tự do sớm nếu chấp nhận bỏ nước lưu vong xứ người[2].

 Khoảnh khắc biến một doanh gia thành một nhà tranh đấu

Cũng như đám đông, tôi chỉ biết về bà Bùi Thị Minh Hằng qua thành tích đấu tranh và chuyện ra tù vào khám của bà. Cho đến khi tìm đọc những bài viết cùa nhiều người, trong số có Huỳnh Ngọc Chênh, Nguyễn Thiện Nhân, cách riêng Người Buôn Gió, tôi không khỏi ngỡ ngàng, cảm phục với lòng biết ơn người phụ nữ đáng mến này.

Trong bài viết “Phiên tòa khốn nạn và những thằng điên” Người Buôn Gió kể lại lần gặp bà Hằng nhân phiên tòa xử LS Cù Huy Hà Vũ ở Hànội. Một đoạn anh viết.

“… Thế rồi chị gắn bó với anh em chúng tôi, trong những cuộc biểu tình suốt cả mùa hè rực lửa năm 2011.

Trước khi đến với anh em chúng tôi, chị Bùi Thị Minh Hằng có một gia sản lớn, có một nhà hàng sang trọng sổ đỏ mang tên chị ở một con đường trung tâm thành phố Vũng Tàu, một ngôi nhà riêng và nhiều cổ phần ở cây xăng, bệnh viện tư, tàu vận tải. Hoá ra chị còn điên hơn tất cả chúng tôi. Chị nói, từng ấy năm bây giờ mới sống đúng con người của mình, đó là không thể làm ngơ trước bất công sai trái trong xã hội này, bất kể đứa nào làm sai đều phải vạch mặt.

Quãng thời gian chị ở Hà Nội tham gia biểu tình, nhà hàng đóng cửa. Chị không màng đến những nơi chị góp vốn làm ăn thế nào, họ báo cáo lỗ là vì sao. Chị dường như không còn quan tâm đến cái chuyện làm ra tiền nữa. Khi chị bị bắt, những kẻ mà chị góp vốn cùng đã làm sạch bách các cơ sở, rồi chúng báo với chị là lỗ vốn. Ác nghiệt là nhà hàng chị bị ngân hàng đòi xiết nợ, một số nợ cộng thêm số lãi thành gấp đôi.

Bùi Thị Minh Hằng đến với cuộc biểu tình chống TQ từ một người đàn bà có gang, có thép bởi tiền bạc. Khi ra tù ở trại Thanh Hà, chị bỗng trở thành khánh kiệt vì bọn góp vốn lừa đảo, chúng nhân dịp chị bị tù, thấy báo chí lên án chị, chúng hiểu chính quyền sẽ ghét chị, vì thế chúng giở thủ đoạn mượn gió, bẻ măng. Đã vài lần tôi muốn giúp chị, xử lý những đứa lừa chị, theo cái cách mà tôi làm khi còn trẻ. Nhưng chị kiên quyết ngăn vì sợ nếu có làm sao vợ con tôi khổ.

Phá sản, bệnh tật, bỗng dưng mang án tù. Người đàn bà ấy không một lời than thở. Chúng ta hẳn chưa ai nghe chị kể trên mạng về những gì chị đã mất. Chị coi như đó là của phù du, những cái mất đi ấy không làm chị sờn lòng, chị vẫn tiếp tục con đường đấu tranh với những bất công mà chị đã chọn.

Tôi gắn bó với chị chỉ vì tôi nhìn thấy những hy sinh mà chị đã mất. Thực ra tôi ngại cái tính nóng như lửa của chị, vì nóng tính mà đôi khi chị nặng lời với anh em từng gắn bó với nhau những lúc gian nan. Nhưng về tinh thần của chị với đất nước, nếu ai đã thấy không thể nào không nể phục…”

Bà Bùi Minh Hằng trước và sau 5 tháng tù đầu tiên. Hình trên NET

Qua những tiết lộ trên đây của Người Buôn Gió, bây giờ tôi hiểu được tại sao trong các cuộc biểu tình chống Trung Quốc từ năm 2011 và sau đó, lúc nào bà Bùi Thị Minh Hằng cũng trang phục thật đẹp, thật sang, đúng mốt, ngay cả khi bà đứng trước vành móng ngựa, lúc bước vào nhà giam hay ngày ra khỏi tù. Hai tấm hình trên chụp năm 2011. H.1 mang nón, mặc áo dài với khẩu hiệu chống Tàu cộng trên khăn quàng đó viền vàng với nét cười sang cả, rạng rỡ trên môi. H.2 chụp sau 5 tháng bị bắt và bị bị đày đọa, bà Hằng tuyệt thực, cất mạch máu tay để phản kháng chế độ ở trại Thanh Hà.

Kẻ thua đậm: đảng và nhà nước CSVN

Quan sát vẻ mặt rạng rỡ, ánh mắt sáng ngời, nụ cười tự tin và nghe những lời tuyên bố chắc nịch của người tù lương tâm vừa ra khỏi nhà tù cộng sản sáng 11-02-17, người ta nghĩ ngay tới kẻ thua cuộc lần này vẫn không ai khác hơn là Hànội. Đấy là một nghịch lý, nhưng là một nghịch lý có thể hiểu được. Nó tương tự như điều hàm ngụ trong câu ca dao quen thuộc của người bình dân Việt Nam.

Nực cười châu chấu đá xe,

Ngỡ rằng chấu ngã, ai dè xe nghiêng.

Châu chấu đá xe ví như trứng chọi đá. Theo lẽ thường, bên nào thắng bên nào bại, bên nào được bên nào thua, là chuyện đen trắng rành rành không cần bàn cãi! Nhưng, theo cách nhìn và cách suy nghĩ đơn sơ, mộc mạc, trong suốt như pha lê, nặng về tinh thần, tâm linh của người bình dân Việt Nam, chấu không ngã nhưng xe đã bị xô nghiêng!

Bà Bùi Thị Minh Hằng, một phụ nữ chân yếu tay mềm đối đầu một hệ thống đảng và nhà cầm quyền được chống lưng bởi cả triệu công an, bộ đội với xe tăng, vũ khí, bom đạn cùng mình, theo triết lý của kẻ mạnh, đương sự sẽ không tránh khỏi bị nghiền nát! Nhưng, vẫn với cách nhìn và lối suy nghĩ của người bình dân trên đây, nghịch lý có khả năng xảy ra. Và cũng có thế hiểu. Hơn thế còn được nhiều người chia sẻ.

Sau phiên tòa ô nhục ở Đồng Tháp ngày 26-8-2014, Hànội muối mặt cột cho bà Hằng ba năm tù, Faceblogger Nguyễn Thiện Nhân đã viết bài “Xử Bùi Hằng, chính quyền thua toàn diện”. Tác giả viết.

“Bùi Thị Minh Hằng là một biểu tượng cho sức mạnh đấu tranh của phụ nữ ở tầng lớp bình dân. Nói là bình dân vì chị không phải người học cao hiểu rộng, chị cũng không thuộc tầng lớp thượng lưu, càng không phải quan chức nhà nước. Nhưng lạ thay, chị là một phụ nữ có sức mạnh ‘vô biên’…

Chị đấu tranh không ngơi nghỉ ở mọi nơi, từ bắc vào nam làm công an khó chịu và phải tăng lực lượng bám theo chị mỗi khi có bất cứ sự kiện gì dính đến chính trị. Chị lăn xả, giúp đỡ những người dân thấp cổ bé họng bị áp bức; chị tham gia hoạt động nhân quyền; chị biểu tình chống Trung Quốc xâm lược; chị hiệp thông cầu nguyện cho tù nhân lương tâm; chị vạch trần thủ đoạn của lực lượng an ninh chìm nổi… Thân thể chị còn để lại những thương tích bầm dập sau những lần va chạm với công an nhà nước. Chị trở nên mạnh mẽ phi thường khiến chính quyền lo ngại, họ bắt chị đi ‘cải tạo’ 2 năm vô lý tại trại Thanh Hà. Các blogger, trí thức, nhà văn lên tiếng trên blog, các trang mạng quốc tế đăng theo, tin tức lan tỏa kết hợp sự đấu tranh bất khuất của chị Hằng. Sau hơn 5 tháng, chính quyền buộc phải trả tự do cho chị…

… Xử chị tội ‘gây rối trật tự công cộng’ khiến dư luận dấy động làm xấu thêm bộ mặt của chính quyền vốn bế tắc trước sức mạnh đấu tranh đang dâng trào của những người đòi dân chủ. Quả không may cho Hànội khi lỡ dại bắt người phụ nữ có sức mạnh ‘vô biên’. Kỳ thực đây là một vụ án chính trị và chính quyền đã thua hoàn toàn.”

Vài suy nghĩ chót trước khi kết thúc

Đọc những bài viết của hai bloggers Người Buôn Gió, Nguyễn Thiện Nhân, nhìn tấm hình bà Bùi Thị Minh Hằng tại phiên Tòa ở Đồng Tháp, rõ ràng Hànội đã thua đau. Quan sát hình ảnh trên clip video ghi lại giây phút bà Hằng với nụ cười đắc thắng, đầu cao mắt sáng bước qua cổng nhà tù Gia Trung để ôm lấy đám đông đồng bào đang chờ đợi sáng hôm 11-02-2017, tôi có chung một ý nghĩ. Một lần nữa Hànội lại thua đậm!

Bất giác tôi nghĩ tới Lê Thị Công Nhân, Huỳnh Thục Vy, Nguyễn Hoàng Vy, Trịnh Kim Tiến, Nguyễn Phương Uyên, Phạm Thanh Nghiên, Dương Thị Tân, Cấn Thị Thêu, Đỗ Thị Minh Hạnh, những khuôn mặt đấu tranh thuộc phái nữ như bà Bùi Thị Minh Hằng. Từ đấy gợi nhắc tôi nhớ tới một đoạn trong lá thư Thượng Nghị Sĩ Bill Cassidy gửi bà Hằng hôm 09-9-2015 thời gian bà đang thụ án oan tại Gia Trung.

 “Dù bị tước quyền tự do và bị buộc phải sống trong điều kiện giam cầm tồi tệ, bà vẫn tìm cách động viên những người cùng hoạt động xã hội với mình. Tôi xin vinh danh lòng can đảm và sự mạnh mẽ của bà”.

Rõ ràng nhà lập pháp Hoa Kỳ đã nhìn ra tấm lòng yêu thương quê hương dân tộc, ý chí kiên cường, thái độ can đảm và sức mạnh vô biên có sức lan tỏa, gọi mời của người phụ nữ Việt Nam mang tên Bùi Thị Minh Hằng. Không phải trong đời thường mà ngay trong lúc Tù Nhân Lương Tâm này còn đang nằm trong bàn tay sắt máu của chế độ nhà tù Cộng Sản. Hẳn ông cũng chia chung niềm hy vọng và cũng là niềm tin với trên 90 triệu đồng bào ta là chính những đặc tính ấy nơi bà Hằng sẽ là chất xúc tác nối kết toàn thể dân tộc trong và ngoài nước lại với nhau thành một khối để sớm xua tan bóng tối sự ác, mở ra một trang sử mới cho dân tộc.

Viết để vinh danh bà Bùi Thị Minh Hằng

Trần Phong Vũ

  [1] Trong phiên tòa sơ thẩm ngày 26 tháng 8 năm 2014, tòa án tỉnh Đồng Tháp đã kết án bà Bùi Thị Minh Hằng như thủ phạm chính, với 3 năm tù giam, anh Nguyễn Văn Minh, 2 năm 6 tháng tù giam, và cô Nguyễn Thị Thúy Quỳnh, 2 năm tù giam, về tội danh ‘gây rối trật tự công cộng’ theo điều 245 Bộ Luật Hình sự. Cả ba người đều kháng án không nhận tội. Ngày 12/12/2014 một tòa án phúc thẩm của nhà nước CSVN giữ y án của tòa sơ thẩm. Anh Minh và chị Thúy Quỳnh ra tù trước và sáng Thứ Bảy 11 tháng 02 vừa qua đã cùng mọi người đi đón bà Hằng.

[2] Trả lời cuộc phỏng vấn của đài Tiếng Nói Hoa Kỳ nhân dịp cùng vợ và một số đồng hương đi đón bà Hằng hôm 11-02- 2017, ông Nguyễn Bắc Truyển cho hay.

“Chị Bùi Thị Minh Hằng là nhà tranh đấu cho quyền con người tại Việt Nam. Chính vì đấu tranh cho nhân quyền nên chị bị giam cầm, tù tội trong 3 năm vừa qua. Vừa rồi chị cho gia đình hay là Bộ Công An của chế độ vào khuyên chị nên đi định cư ở Hoa Kỳ, đổi lại họ sẽ thả chị sớm, nhưng chị Hằng đã kháng khái  từ chối đề nghị này. Chị Hằng tuyên bố là chị sẽ ở lại cho đến ngày cuối cùng của hạn tù, và sẽ tiếp tục không ngơi nghỉ con đường đấu tranh cho tự do, dân chủ, nhân quyền Việt Nam.”